نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (9)

گام نهم

متفکران و نظریه پردازان عرصه صنعت در نیمه نخست قرن نوزدهم چه کسانی بودند ؟

جیمز وات ، نامی آشناست که بیشتر از او در درس های فیزیک و مکانیک شنیده ایم ؛ اما جالب است بدانیم که وی در اوائل قرن نوزدهم نظریاتی ارزشمند در باب روش های استاندارد عملیاتی ، متد های کار ، طرح ریزی ، دستمزد ، زمان های استاندارد ، اطلاعات استاندارد ، بیمه کارکنان و موارد کاربرد بازرسی و حسابداری بیان نموده است . لیستی طویل و موضوعاتی پراهمیت هستند ، چنین فکر نمی کنید ؟!

رابرت اون ، نظریه پرداز دیگری بود که احتیاج به استفاده و کاربری عملیات کارگزینی را صراحتا بیان نمود و مسئولیت آموزش کارگران را بر عهده مدیریت نهاد ؛ وی همچنین برای کارگران ، خانه و امکانات معیشتی مناسب درنظر گرفت.

جیمز میل ، در دهه 1820 حرکات انسانی را تجزیه ، تحلیل و تلفیق نمود.

چارلز بیچ متفکر دیگری بود که در دهه 1830 روشهای علمی انجام کار را مورد تایید قرارداد ؛ تشریح مختصات شغل را تاکید نمود و در موضوعاتی چون تقسیم کار ، مطالعه حرکت ، زمان حسابداری قیمت تمام شده و نیز عوامل موثر بر کارایی کارکنان ، نظریاتی ارزشمند بیان نمود.

جیمز استوارت میل ، این بار در دهه ، 1850 مباحثی در باب حوزه نظارت ، وحدت فرماندهی ، نظارت کاری و اداری ، تقسیم کار و نیز حقوق و دستمزد ارائه نمود .

هنری یور ، در همان زمان ( دهه  1850 ) درمورد اصول سازمان ، ارتباطات و اطلاعات مورد استفاده در سازمان نظریاتی ارائه داد .

در گام دهم ، پیشگامان نیمه دوم قرن نوزدهم را به بررسی خواهیم نشست  ...

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (7)

 

گام هفتم
پیشتازان تقسیم کار چه کسانی بودند ؟
همزمان با افزایش حجم تولید ، مساله تقسیم کار مطرح شد تا کارها تخصصی تر شده و بتوان کارگران را به کارهای متفاوتی واداشت . عموما تصور میشود روش های تقسیم کار ، در قرن بیستم و با تئوری های مدیریت علمی شکل گرفتند اما باید دانست که با شروع انقلاب صنعتی و تکاملش ، اینگونه روش ها نیز توسط بزرگانی چون آدام اسمیت به تدریج ابداع گردیدند اما از آنجا که کمیت محصولات در سطح پایینی بود ، تاثیر این متدها نیز چشمگیر نبود .
کریستوفر پولهم ، مخترع سوئدی را میتوان نخستین به کارگیرنده روشهای تقسیم کار به شمار آورد ؛ از جمله اقدامات وی ساخت ماشین های سکه زنی برای جرج اول پادشاه بریتانیا بود .
کریستوفر پولهم از طرفداران سرسخت استفاده از نیروی بخار بود ؛ او میکوشید تا در کلیه مراکز صنعتی نیروی بخار را جانشین نیروی انسانی کارگران سازند و خود در سال 1700 کارخانه ای برای ساخت ماشینآلات بخاری ساخت که با نیروی بخار کار میکرد . اما کسی که برای اولین بار به اصل تقسیم کار در دنیای جدید تولید ، صورتی گسترده و نظام یافته داد ، هنری فورد صنعت پیشه آمریکایی بود . فورد نخستین اتوموبیل خود را در سال 1893ساخت که دارای دو سیلندر بود و پس از آنکه خودش آن را 1600 کیلومتر راند ، به بهای دویست دلار فروخت و متعاقبا در سال 1899یک شرکت برای ساخت اتوموبیلی که خرج آن را خود تهیه کرده بود ، تاسیس نمود . نظر اصلی فورد ، ساخت نوعی اتوموبیل ارزان برای استفاده عموم بود و قصد داشت تا با بالابردن محصول کارخانه ، قیمت تمام شده محصول نهایی ارزان گردد ؛ بدین منظور وی دستور داد به جای آنکه کارگران به سراغ قسمت های مختلف اتوموبیل بروند و آنها را بر روی یکدیگر سوار کنند ، بر جای خود متوقف بمانند ؛ مطابق منظور فورد ، اجزای اساسی اتوموبیل که در انبارهای مخصوص گردآوری شده بودند ، در خطوط فرعی - که هر یک از آنها به سوار کردن یکی از واحدهای سازای اتوموبیل ( نظیر شاسی ، موتور و ... ) تخصیص داده شده بود - به راه می افتادند و جملگی این خطوط به خط اصلی سوار کردن اتوموبیل منتهی میشدند .
بعدها اصولی که فورد برای تولید کالا در حجم بالا به کار برده بود در سایر موسسات صنعتی نیز اعمال گردیدند . هنری فورد در عین حال طرح هایی برای سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها به مورد اجرا گذارد ، به نحوی که به عنوان نمونه در سال ،  1914معادل سی میلیون دلار سهم از آن کارگران شد . داستان تقسیم کار در صنعت ، با مطالعات فردریک تیلور در باب مدیریت علمی شکل آکادمیک گرفت و یکی از ارکان زمینه ساز شکل گیری مهندسی صنایع در سالها بعد گردید .
در گام بعدی از نخستین پیشگامان مهندسی صنایع به معنای امروزین آن سخن خواهیم گفت .
علاقه مند نیستید تا بدانید پروسه شکل گیری رشته مان را به چه کسانی مرهونیم ؟! .