نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (20)

گام بیستم

اصول فکری مهندسی صنایع چیستند ؟

اساس مهندسی در هر گرایشی با طراحی مبتنی بر اندازه گیری ، محاسبه و تحلیل با استفاده از علوم ریاضی و تجربی شکل میگیرد . بدین سبب حرفه مهندسی دیدی کاملا فنی و ماشینی دارد که موجب محدودیت دیدگاه در ابعاد خاص شده و برخی موضوعات مانند یافتن بهترین روش های مدیریتی و ارتباطات انسانی در دیدگاه محض مهندسی نادیده گرفته میشوند .

گفته ایم که مهندسی صنایع با در برداشتن نگرش سیستماتیک و فراگیر ارتباط تخصص های مختلف و نهاد مدیریت سازمان را ایجاد نموده و امور برنامه ریزی ، سازماندهی ، هدایت و نظارت بر امور اجرایی با هماهنگی بیشتری دنبال میگردد . این نگرش استمرار همان سیر تفکر تیلور و هم عصران وی میباشد که با تلاش تک تک آنان مجموعه اصول و نگرش های مدیریت علمی موجودیت یافت . مدیریت علمی همان نگرش سنتی مهندسی صنایع است . با پیشرفت مدیریت علمی ، مهندسی صنایع با تفکری بر مبنای علوم ریاضی ، فیزیکی ، اجتماعی و اقتصادی در عرصه صنعت و خدمات ظهور کرد که به معنی ایجاد یک تفکر فراگیر و سیستماتیک بود . نگاه مهندسی صنایع به مسائل از زوایا و دیدگاه های مختلف همانند توجه به خروجی و محصول سیستم ، توجه به مشتری و یا نگرش به بهره وری سازمان قابل طرح و پیگیری میباشد که بر مبنای اصول فکری تقریبا یکسانی دنبال میگردد . حال میخواهیم ببینیم اصول فکری مهندسی صنایع بر چه عواملی استوار است :

 - 1خلاقیت

فعالیت اصلی هر مهندس صنایع ارائه طرح برای بهبود سیستم های جاری و یا طرحی جدید میباشد که این نیازمند خلاقیت و نوع آوری جهت حصول به طرح های نو و بدیع میباشد . برخورداری از خلاقیت و ابتکار این امکان را به مهندسین صنایع میدهد که به تعمیق دانش خود پرداخته و فرصتی فراهم میشود تا ایده های جدید و خلاق مطرح گردند.

 - 2تفکر فراگیر

نگرش سیستماتیک و فراگیر برجسته ترین خصوصیت مهندسی صنایع است و اطلاق مهندسی صنایع و سیستم ها به این رشته بی ارتباط با این نگرش نیست . نگرش فراگیر موجب میشود مسائل از کل به جز و تعامل اجزا با هم مورد بررسی دقیق قرار گرفته و مدل کاملی از سیستم های مورد نظر تهیه و مسائل مورد نظر آن به بهترین شکل طرح و بررسی گردد.

 - 3رهبری گروه

هر سیستم طرح ریزی شده اگر بدرستی اجرا نشود منتج به نتیجه نخواهد گردید و بنابراین حسن اجرای سیستم طراحی شده یک ضرورت مهم تلقی میشود . آشنایی با کلیت سیستم مورد نظر و نقش اجزا در کارکرد صحیح آن این امکان را فراهم می آورد تا هدایت و رهبری گروه کاری مجری سیستم با انگیزه بیشتری دنبال گردد ؛ در واقع علاوه بر طراحی سیستم ، مهندسی صنایع سیستم های پیاده سازی و اجرا را نیز پی ریزی نموده و نقش رهبری گروه های کاری را موثرتر دنبال می نماید .

 - 4مدیریت زمان

انجام کار بدون توجه به ظرف زمانی و تحویل به موقع خروجی مورد نظر سیستم ، ارزش زیادی نمیتواند داشته باشد . امروزه اهمیت زمان و فرصت های آن با توجه به عرصه تنگاتنگ رقابت اقتصادی برای همگان مبرهن و بدیهیست . در این خصوص مهندسی صنایع با درک موضوع ، تکنیک هایی را بکار میگیرد که عامل زمان اجرای اجزای کاری را در تمامی فرایندها مورد توجه قرار میدهد .

 - 5ارتقا بهره وری و بهبود مستمر

اعتقاد به ارتقا بهره وری و بهبود مستمر یک اصل با ارزش در مهندسی صنایع بهشمار میآید . اکتفا به وضعیت فعلی جز در جا زدن نتیجه دیگری نخواهد داشت ؛ لذا مهندسی صنایع با پذیرش این مطلب که سطح دانش و مهارتها یک مقوله نسبی است ، سعی در افزایش بهره وری و بهبود وضعیت کاری نموده و تلاش می نماید امور کاری مداوما اثربخش تر و کاراتر گردند . نگرش بهبود مستمر این امکان را میدهد که هر روز به فکر ارتقایی هر چند جزئی باشیم .

 - 6یادگیری

یادگیری فرایندیست که نمی توان بر آن حد و مرزی تعیین نمود . مهندسی صنایع به منظور مطالعه و پیگیری مسائل همواره بر این نکته توجه دارد که هر مورد را ، منحصر به فرد بررسی نماید و جهت شناخت آن فرض بر این است که از تصورات ذهنی دوری نموده و سعی بر کشف واقعیت های حاکم بر اجزا و کل سیستم میباشد . لذا عدم وجود تعصب خاص به ماهیت فنی امور موجب میگردد تا ذهنیت کنجکاو برای کشف حقایق نهفته در پدیده ها تقویت شود ، مهندسی صنایع با ذهنی بسته و خموده به سختی میتواند راه حل های ابتکاری و راهگشا برای مسائل موردنظر ارائه نماید.

در گام آتی به نقش متمایز مهندسی صنایع در ایران امروز خواهیم پرداخت ...

 

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (19)

 

گام نوزدهم

ابعاد محوری مورد انتظار از مهندسین صنایع کدامند ؟

اگرچه بنابرآنچه در گام پیش گفته ایم ابعاد گوناگونی را میتوان به عنوان وظایف مهندسی صنایع خواستار بود ، اما برای نمونه و خط دهی ذهنی به ده بعد از این ابعاد محوری در ذیل اشاره میکنیم :

 -1مهار تها و فنون مهندسی صنایع که نقشی حیاتی در هر فرآیند بازسازی اقتصادی و اجتماعی دارد را به خدمت گیرد.

 -2طیف قابل ملاحظه ای از بهبود در بهره گیری از منابع مالی ، انسانی ، زمانی و معنوی در دسترس را با استفاده از ابزارهای علمی مدل سازی و شبیه سازی ، تحقق بخشد.

 -3توانایی تدارک سطح هرچه بالاتری از رضایت از خدمات را برای مشتریان در حرفه های گوناگون ایجاد نماید.

 -4تغییر در میزان بازدهی فعالیت های در حال انجام در سطح کارگاه های اجرایی گوناگون را پدید آورد.

 -5با ایجاد ارزش افزوده ، بهبود در شرایط عرضه خدمات و ایجاد رفاه بیشتر در فعالیت ها و رفع تنگناها و نارسایی ها ایجاد کند.

 -6بهره گیری از فنون بسیار مقدماتی اندازه گیری کاروزمان و روش سنجی تا گونه های بسیار پیشرفته و مدرن مدیریتی توسط کارکنان مدیریت در سطوح مختلف را در دستور کار خود داشته باشد.

 -7ایجاد راهکارهایی جهت مقابله با فشارهای تحمیلی از سوی بازار برای افزایش دادن توانایی های بازار کار در برابر رقابت های گوناگون رودررو ، شناسایی تقاضاهای جدید و فزاینده مشتری در دستور کار او باشد.

 -8فنون کاهش دادن قیمت ها ضمن حفظ کیفیت و نیز ترجمه کیفیت های جدید (آوردن کیفیتی بجای کیفیت دیگر) مورد انتظار ولی پنهان از سوی مشتریان را ، به خدمت گیرد.

 -9زمان های کوتاهتر در تحویل کالا و خدمات را به اشکال مختلف گوناگون سازد.

 -10توانایی به خدمت گرفتن فناوری های جدید روباتیک ، طراحی و تولید توسط کامپیوتر ، شناسایی خودکار ، انبارداری و هدایت خودکار امکانات و تجهیزات را داشته باشد.

 

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (18)

گام هجدهم

از اهمیت کارکرد مهندسی صنایع در دنیای امروز بیشتر بدانیم !

گفته ایم که مهندسی صنایع کاربرد اصول و تکنیک های بهبود ، طراحی و نصب سیستم هایی شامل انسان ، مواد ، اطلاعات ، انرژی و تجهیزات برای فراهم آوردن امکان تولید کالاها و ارائه خدمات بشکل کارا و مطلوب می باشد . برای بررسی ، ارزیابی و کاربرد این سیستم ها ، دانش و مهارت های علوم ریاضی ، علوم فیزیکی و علوم اجتماعی به همراه فنون و تکنیک های طراحی مهندسی مورد نیاز است . فعالیت های مهندسی صنایع همانند پلی است که ارتباط بین اهداف مدیریت و عملکرد عملیاتی سازمان را ایجاد می نماید . مهندسان صنایع درگیر افزایش بهره وری در مدیریت منابع انسانی ، روشها و تکنولوژی هستند ، درحالیکه سایر رشته های مهندسی با ماهیت فنی فرایندها و فراورده ها تعامل افزون تری دارند . در واقع مهندسی صنایع از معدود رشته های مهندسیست که عامل انسان یکی از مولفه های اصلی سیستم های مورد مطالعه آن را تشکیل میدهد . به همین سبب مهندسان صنایع در تیم های میان رشته ای برای امور برنامه ریزی ، نصب و کنترل و بهبود فعالیت های موسسات به کار گرفته میشوند . این فعالیت ها میتواند فعالیت های تولید ، نوآوری در محصولات ، ارائه خدمات ، حمل و نقل و جریان اطلاعات سازمانی را شامل شود . با توجه به آنچه گفته شد ، مهندسی صنایع بستر لازم برای تعامل تخصص های مختلف و کار گروهی را به بهترین وجه ایجاد نموده و در نتیجه طرح ، برنامه ریزی ، اجرا و نظارت بر عملکرد نظا مهای تولیدی خدماتی به صورتی منسجم تر انجام میگردد و این انسجام امور به بهبود مستمر در جهت سهولت کارها ، راحتی کارکنان ، کاهش هزینه ها ، ارتقا کیفیت و جلب رضایت مشتریان ختم خواهد گردید .

این توانمندی ها و کارکردها نقش و اهمیت مهندسی صنایع را بوضوح بیان مینماید . امروزه حیات اقتصادی سازمان ها و موسسات تولیدی و خدمات در بازار رقابتی شدید جهانی به استفاده بهینه از منابع در دسترس وابسته است و چنانکه میدانیم منابع در صورت هایی چون منابع در دسترس شامل مواد ، منابع انسانی ، ماشین آلات (شامل تجهیزات ، لوازم جانبی ، امکانات مورد نیاز شامل فضا و انرژی و …) ، منابع اطلاعاتی و منابع مالی طبقه بندی میشوند . ایجاد و نگهداری منابع یاد شده هزینه هایی را برای سازمان به دنبال دارد . هزینه تمام شده واحد محصول هر موسسه متأثر از نحوه بکارگیری این منابع است . هر شرکت تولیدی یا خدماتی که بتواند هزینه های خود را به حداقل ممکن برساند و به بیانی دیگر توانایی استفاده بهینه از منابع را در تمام ارکان سازمانی خود ایجاد نماید یا حاشیه سود بیشتری به دست خواهد آورد و یا قادر خواهد بود که قیمت های فروش خود را با حفظ حاشیه سود قبلی ، کاهش دهد . این بدان معنیست که قدرت رقابتی موسسه مذکور در بازار افزایش مییابد . با توجه به تحولات اقتصاد جهانی قدرت رقابتی شرط اساسی موفقیت در کسب و کار نوین محسوب میشود . در کنار این مسائل، توجه به نوآوری ها و ارتقا کیفی محصولات و خدمات که از طریق تلاش برای یافتن طرح های بهبود یافته و همچنین تحول در فرآیند کسب و کار نیز بقا و رشد موسسات را در پی خواهد داشت . با توجه به مراتب فوق اگر ضرورت ها و نیازمندی های رسیدن به امور مذکور را با تکنیک های مهندسی صنایع تطبیق دهیم مشاهده میکنیم مهندسی صنایع ابزار لازم برای حصول

اهداف سازمانی را بطور فراگیر و سیستماتیک فراهم میآورد و این نشانگر نقش و اهمیت بالای مهندسی صنایع بعنوان موتور محرک حرکت سازمان های امروزی است.

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (17)

گام هفدهم

در نیم قرن گذشته و پس از جنگ جهانی دوم چه تحولاتی در حوزه مهندسی صنایع به وقوع پیوسته است ؟

جنگ جهانی دوم آغازی برای تسریع روند تکاملی حوزه دانش شد و به طبع آن مهندسی صنایع نیز از این قاعده مستثنی نبود . پس از جنگ جهانی و در طول دهه پنجاه عنایت به مباحثی نظیر قابلیت اطمینان (Reliability) کنترل عددی  (Numerical Control) و شبیه سازی  (Simulation)باب گردید .

از آغازین سال های دهه شصت و در سال های پس از آن که عصر فضا نام گرفته بود ، تئوری تصمیم گیری (Decision Theory)  ، سیستم های اطلاعاتی  (Information Systems)  ، تئوری

بهینه سازی (Optimization Theory) ، مشارکت زمان  (Time Sharing) ، برنامه ریزی احتیاجات مواد (MRP) ، مدیریت منابع (Resource Management) و پردازش از راه دور

)Teleprocessing( از جمله حوزه هایی بودند که به گستره علوم و دانش مهندسی صنایع   پیوستند.

با نزدیک شدن به سال های پایانی هزاره ، تکنولوژی های نوین پا به عرصه ظهور نهادند و روش های

 تولید ژاپنی (Japanese Production Techniques) ، سیستم های تولید انعطاف پذیر

 )Flexible Manufacturing Systems( ، هوش مصنوعی )Artificial Intelligence( ، شبکه های کامپیوتری (Computer Network) ، پردازش اطلاعات توزیعی (Distributed Data Processing) ، تولید به کمک کامپیوتر (Computer Integrated Manufacturing) ، برنامه نویسی به کمک صدا )Voice Programming( ، بازرسی خودکار )Automated inspection( ، کنترل سلسله مراتبی )Hierarchial Control( و اتوماسیون اداری (Office Automation) از جمله ابزارها و تکنیک های نوپای حوزه مهندسی صنایع گردیدند .

و اما سال های اخیر نیز ، سال های نظریاتی چون

طراحی جامع سیستم ، سیتم های اجتماعی )، (Total Systems Design , Social Sys

نظریه کنترل سیتم های بزرگ )Large Scale Systems Control Theory(

سیبرنتیک نظریه رفتاری (Behavioral Theory)

بوده است و بی تردید این روند رو به رشد تا بینهایت دانش نیز ادامه خواهد یافت ؛ در انتهای این گام تارنمای شماتیک مهندسی صنایع را ضمیمه کرده ایم .

از گذشته های دور به مرز امروز رسیده ایم ؛ حال که بیشتر و بیشتر از تاریخچه و قدمت مهندسی صنایع میدانیم زمان آن رسیده تا به دنیای کنونی گام بگذاریم . در گام آتی به اهمیت کارکرد مهندسی صنایع در صنعت جهانی خواهیم پرداخت ...

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (16)

گام شانزدهم

از پیشرفت های مهندسی صنایع در طول جنگ جهانی دوم چه میدانیم ؟

جالب است که بدانیم جنگ جهانی دوم با همه ویرانی ها و تلفات ، تاثیرات شگرفی در پیشرفت دانش بشری و از جمله مهندسی صنایع داشت ؛ توفق و پیروزی در جنگ نیازمند برخورداری از دانش برتر در قیاس با سایرین بود و همین کشورهای درگیر را به سوی سیر تکنولوژیکی سوق میداد . در طول جنگ جهانی دوم و با پیشرفت هایی که در زمینه های پژوهش در عملیات ، طرحریزی واحدهای صنعتی ، ارزیابی مشاغل ، حمل ونقل مواد و برنامه ریزی و کنترل تولید حاصل گردید ، فعالیت های مهندسی شکل بهتری یافت . همچنین جنگ جهانی سبب بذل توجه افزون تر به طراحی و تحلیل سیستم ها با هدف برنامه ریزی و کنترل فرایند ها گردید ؛ یکی دیگر از روش هایی که کاربرد گستردهای یافت برنامه ریزی شبکه  بود ؛ این روش نیز در طی جنگ جهانی دوم و توسط نیروی دریایی آمریکا شکل گرفت . روش های برنامه ریزی شبکه مانند روش مسیر بحرانی و روش ارزیابی و بازنگری برای برنامه ریزی و کنترل پروژه ها به کار گرفته شد تا این پروژه ها در کوتاه ترین زمان و با کمترین هزینه به انجام رسند .

مهندسی ارزش نیز یکی دیگر از دستاورد های جنگ جهانی دوم بود که در حقیقت به دنبال کمبود مواد اولیه و اهمیت یافتن آن و در پی تلاش های لری مایلز شکل گرفت .

 

در دهه  1950  و با تأسیس انجمن پژوهش در عملیات آمریکا  (ORSA) و انجمن علوم مدیریت )(IMS  دامنه تحقیقات تئوری در زمینه مهندسی صنایع افزایش چشمگیری یافت و به طور موثر از علوم ریاضی به عنوان ابزاری برای تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم های صنعتی استفاده گردید . چندین سال بعد و طی دهه های  1960 و  1970 که با توسعه وسیع کامپیوتر همراه بود ، مهندسی صنایع از طریق گسترش تحقیقات در واحدهای آموزشی و تحقیقاتی ، پایه و اساس ریاضی پیدا کرد ؛ مدل های ریاضی برای معرفی و بررسی سیستم ها تعریف شد و از سوی دیگر سیستم هایی نظیر طراحی به کمک کامپیوتر  (CAD) و ساخت به کمک کامپیوتر(CAM) ، سیستم های ساخت انعطافپذیر  (FMS) ، سیستم های ساخت یکپارچه کامپیوتری   (CIM)و روبوتها ، پا به عرصه مهندسی صنایع نهادند .

در گام آتی تشریح این روند تکاملی را ادامه خواهیم داد ...

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (15)

گام پانزدهم

آیا میدانید سابقه تاسیس دانشکده های مهندسی صنایع در ایران و جهان به چه تاریخی باز میگردد؟

با توسعه کاربرد مدیریت علمی در نتیجه تلاش افرادی چون تیلور و گانت ، با آغاز قرن بیستم تحولی در کارخانه ها به وجود آمد و کارایی و بهره وری آنها به چندین برابر افزایش یافت ؛ اما هنوز هم هیچ دانشکده ای تحت نام دانشکده مهندسی صنایع وجود نداشت تا آنکه در دهه 1920 چندین دانشگاه در آمریکا رشته مهندسی صنایع را دایر نمودند و اولین درجه دکترای مهندسی صنایع در سال 1933 به آقای بارنس در دانشگاه کرنل اعطا شد ؛ پایان نامه دکترای او نیز در  زمینه مطالعات حرکت بود .

با تاسیس انجمن مهندسی صنایع آمریکا در سال 1948 و همزمان با تشکیل انجمن کنترل کیفیت آمریکا ، پیشرفت چشمگیری در مهندسی صنایع به وجود آمد ؛ زین پس بود که مطالعات و تحقیقات در باب مفاهیم تخصصی مهندسی صنایع شکل جدی تری به خود گرفت و این سرآغاز راهی بود که همچنان ادامه دارد و تا بی نهایتِ دانش نیز ادامه خواهد داشت .

و اما در ایران و برای نخستین بار دانشکده مهندسی صنایع در دانشگاه صنعتی شریف در سال

1347 راه اندازی گردید.

با تمام آنچه گفته شد به این نتیجه نرسیده اید که مهندسی صنایع رشته ای نوپاست ؟! این بی شک ما را به گستره وسیع فعالیت های ممکن رهنمون می سازد و بر ماست که بر تلاش خود در پیمودن این راه بیافزاییم .

در گام آتی و در ادامه سیر تاریخی شکل گیری مهندسی صنایع در قالب کنونی آن ، تاثیرات

چشمگیر جنگ جهانی دوم را بر پیشرفت مهندسی صنایع مورد بررسی قرار خواهیم داد .

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (14)

گام چهاردهم

پیشگامان مهندسی صنایع در نیمه اول قرن بیستم چه کسانی بودند ؟

در گام های پیشین چهار چهره برجسته نیمه نخست قرن بیستم را به تشریح شناختیم ؛ در کنار این بزرگان ، نظریه پردازان دیگری نیز بوده اند که مطالعات و تحقیقات آنان تاثیرات بسزایی در پیشرفت دانش صنعتی داشته است : جیمزگان ، در سال 1901 برای نخستین بار واژه مهندسی صنایع را درمجله مهندسی به کار برد .

در سال ، 1908 هوگو دریمر نخستین برنامه آموزشی مهندسی صنایع را در دانشگاه پنسیلوانیا ارائه نمود و خود او نخستین نوشته در حوزه مهندسی صنایع به معنای نوین آن را با عنوان "کارخانه سازمان و سازماندهی"  در سال 1910 به رشته تحریر درآورد .

کی ایرلانج ، در دهه 1910 تئوری خط نوبت را بیان نمود و لزوم کاربری مدیریت علمی را در امور اداری و دفتری مورد تاکید قرار داد .

والتر اسکات ، در مباحث خود اهمیت کاربرد دانش روانشناسی را در تبلیغات و مدیریت پرسنلی مورد تایید قرار داد .

اچ.اف.دوج ، رونالد فیشر ، دبلیو.آ.استوارت ، اچ.جی.رومیک ، که مباحث خود را در باب کاربرد و استنباط آماری ، تئوری احتمالات در بازرسی های نمونه ای ، تئوری ها و متدهای مدرن آماری ، طرح های تجربی و تئوری نمونه گیری ، در مطالعاتی مشابه ، بیان نموده اند .

تی.سی.فربتی ، در ارتباط با تئوری صف نظریات خویش را در دهه 1920 میلادی بیان نمود .

چستر برنارد ، کتاب های معروف خود را به نام وظایف مدیران بلندپایه در سال 1938 و سازمان مدیریت در سال ، 1948 در باب تئوری سازمان ، جامعه شناسی مدیریت و لزوم ارتباطات و نیز مسائل رهبری سازمان به رشته تحریر درآورده است .

والتر استوارت درکتاب کنترل کیفیت اقتصادی درسال ، 1930 تئوری آماراستنباطی و احتمالات در کارخانجات بل را در مسائل اقتصادی به کار گرفت و نمودارهای آماری به وجود آورد .

نوربرت وینر در باب استعمال تجزیه و تحلیل سیستم ها و سیستم اطلاعات و سایبرنتیکس ، نظریات خود را در دهه 1940 ارائه نمود .

در تحقیقاتمان به نیمه قرن بیستم رسیده ایم و اینک شناختی مفید و جامع از اغلب آنانی که تلاش هایشان در تکامل مهندسی صنایع تا مرز کنونی آن نقش داشته ، حاصل نموده ایم . اما در اینجا این پرسش به ذهن متبادر می شود که نخستین دانشکده برای تربیت مهندسین صنایع در چه سالی و در کجا تاسیس گردید . در گام آتی این سوال را به پاسخ خواهیم نشست ...

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (13)

گام سیزدهم

از برادران گیلبرت و مطالعات حرکت بیشتر بدانیم !

آیا تاکنون در مباحث ارزیابی کار و زمان نام این دو برادر را نشنیده اید ؟

فرانک و لیلیان در اوائل قرن بیستم در نتیجه مطالعاتی که بر روی حرکت - به عنوان یک تکنیک در امور مهندسی - انجام دادند تاثیر بسیاری بر مهندسی صنایع نهادند . دستاوردهای فرانک گیلبرت در زمینه بهبود روش هاست ؛ وی پس از آنکه مشاهده نمود تفاوت های اساسی در روش ها و حرکات افراد مختلف برای انجام فعالیتی واحد وجود دارد ، بر آن شد تا بهترین روش انجام یک کار را بیابد . فرانک در توسعه مطالعه حرکات ریز ، حرکات را به عناصر پایه ای به نام تربلیگ تقسیم بندی نمود ؛ او سرانجام در سال 1911 اصول مطالعات حرکت را منتشر نمود .

از سوی دیگر ، دلبستگی لیلیان به روانشناسی صنعتی در بسیاری از نوشته های او هویداست . وی تاثیر بسزایی در زمینه هایی چون فرصت بخشی به کارگران تازه کار و بی مهارت برای کسب تجربه ، مطالعه استراحت های مجاز برای رفع خستگی های غیرقابل ترمیم و مفاهیمی از این دست داشت .

در گام آتی روند معرفی نظریه پردازان نیمه اول قرن بیستم را ادامه خواهیم داد .

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (12)

گام دوازدهم

نخستین دغدغه های برنامه ریزی تولید از آن چه کسی بود ؟

در گام پیشین و در مبحث پیشگامان مهندسی صنایع در قرن بیستم از فردریک تیلور به عنوان پدر مدیریت علمی نام بردیم و سپس تصمیم بر آن شد تا به سراغ هنری گانت برویم .

گانت نیز یک مهندس هم عصر تیلور بود که در توسعه تفکر مدیریتی تاثیر بسزایی داشت . اهم فعالیت های او به سال های همکاری با تیلور و به عنوان مشاور باز میگردد . او نخستین کسیست که مسایل برنامه ریزی تولید را مطرح نمود و با علاقه و توجهی که به هزینه های تولید ، انتخاب مناسب کارگران و آموزش آنها و نقش پاداش های نقدی در تولید نشان داد ، قدم های ارزنده ای در این زمینه ها برداشت . اهم تلاشهای او را میتوان در موارد ذیل خلاصه نمود :

1- فعالیت در زمینه سیستم های انگیزشی و تقویتی برای کارگران.

2- تقویت مدیریت و حمایت از آموزش کارگران.

3- توجه به مسئولیت های اجتماعی در تجارت و صنعت  .

4- ارزیابی نتایج مدیریت به وسیله نمودارهای گانت و دیگر روش ها.

جالب اینجاست که علیرغم آنکه تیلور و گانت با هم کار میکردند نظریاتشان در باب مدیریت علمی با یکدیگر متفاوت بود ؛ تیلور به خصوصیات علمی و تکنولوژیک کار در صنعت علاقه مند بود ، حال آنکه گانت به مسایل و فاکتورهای انسانی توجه بیشتری داشت .

نکاتی که هر مهندس صنایع باید بداند! (11)

گام یازدهم

آیا پدر مدیریت علمی را میشناسید ؟

شخصی که او را به عنوان پدر مدیریت علمی میشناسیم فردریک تیلور (1915-1856) است . وی یک مهندس مکانیک بود که در طول فعالیت خود در صنایع فولاد سازی ، روش بهتری برای انجام فعالیت های کارگری پایه گذاری کرد و به این ترتیب اولین فردی شد که یک فرضیه کامل در اصول مدیریت و مطالعه روش ها پایه گذاری نمود ؛ به بیان بهتر زمینه کاری وی بهره وری بود . او بیش از همه در توسعه رشته مهندسی صنایع به صورت منظم و تعریف شده نقش داشته اما هیچگاه در نوشته هایش اصطلاح مهندسی صنایع را به کار نبرده و از ترکیب مدیریت علمی برای کارهایش استفاده نموده است . دو کتاب تیلور به نام های مدیریت کارخانه و اصول  مدیریت علمی از نخستین آثاری هستند که در آنها به طور منطقی و برنامه ریزی شده مسایل مدیریت تولید و کارخانه مورد بررسی قرار گرفته اند . فرمول تیلور برای به حداکثر رساندن سطح تولید شامل سه عنصر کار مشخص ، زمان مشخص و روش مشخص بود که این فرمول از مفاهیم پایه ای مهندسی صنایع به شمار میرود .

جیمز چاپمن نقش بی نظیر تیلور را چنین عنوان نموده است :

1- تعیین علمی استانداردهای کار

2- سیستم پرداخت دستمزد بر مبنای استانداردی از کار انجام شده توسط هر کارگر

3- ریاست وظیفه ای

4- انقلاب فکری که تیلور آن راپیش نیاز برپایی و اجرای مدیریت علمی میدانست.

 

شناخت پیشگامان مهندسی صنایع را در قرن بیستم با فردریک تیلور آغاز نمودیم و در گام بعدی با هنری گانت راهمان را ادامه خواهیم داد ...